Strengere strafmaatstaven

Afgelopen week heeft de Eerste Kamer een nieuwe wet Straffen en Beschermen aangenomen. De wet, die naar verwachting volgend jaar mei in werking treedt, heeft als gevolg dat daders van zware misdrijven niet meer automatisch na het uitzitten van twee derde van hun straf in aanmerking komen voor v.i. (voorwaardelijke invrijheidsstelling). Momenteel is het zo dat als iemand bijvoorbeeld 18 jaar als straf opgelegd heeft gekregen hij/zij na 12 jaar voor voorwaardelijke in vrijheidstelling in aanmerking komt. De nieuwe wet gaat uit van maximaal 2 jaar v.i.. Daarmee wordt het straffen dus veel strenger. Ik heb daar zo mijn bedenkingen over.

Afbreuk rechtsgevoel

In het algemeen zie je dat het perspectief in strafprocessen steeds meer naar het perspectief van het slachtoffer verschuift. Getuige ook de uitspraak van de Minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker dat het afbreuk aan het rechtsgevoel doet als daders van misdrijven jaren voordat hun officiële straf erop zit vrijkomen. Vanuit een maatschappelijk perspectief gezien is dat ook zo. Maar ons rechtssysteem verloopt volgens professionele toetsingscriteria: het Openbaar Ministerie, rechters, advocaten etc.. Zij kunnen objectief en professioneel een straf opleggen of daartegen pleiten. Een slachtoffer is per definitie niet objectief. Bijna geen enkele straf zal genoegdoening bieden. Een slachtoffer wil gewoon dat een dader zo lang mogelijk achter slot en grendel verdwijnt.

Slachtofferbelangen

Reden waarom ik dit punt aanstip is dat de v.i. niet meer vanzelfsprekend is. Het Openbaar Ministerie gaat per geval de afweging maken of een gedetineerde voorwaardelijk vrij kan komen. Dit gebeurt op basis van het gedrag van de gedetineerde, slachtofferbelangen en het gevaar voor de maatschappij. De maatschappij en slachtofferbelangen gaan dus hier ook (weer) een rol bij spelen.

Deelname aan maatschappij

Ik denk dat we moeten oppassen dat de slachtofferrol niet te groot wordt. Want daders hebben ook rechten en die worden namens het rechtssysteem behartigd. Als iemand na twee derde van zijn/haar straf in aanmerking komt voor v.i. betekent dat een nieuwe kans om aan de maatschappij deel te nemen. En het is uiteindelijk ook in het belang van de maatschappij dat dat lukt. Overigens is het niet zo dat iemand zomaar vrijkomt. Daar worden bepaalde voorwaarden aan verbonden zoals reclasserings- of elektronisch toezicht, het instemmen met een bepaalde behandeling, een meldplicht of locatieverbod.

Objectiviteit

Bij de uitvoering van de nieuwe wet zal er nog strenger naar deze voorwaarden worden gekeken. Dus in alle opzichten, zowel qua strafvermindering als qua voorwaarden die daaraan gesteld worden, worden de strafmaatstaven aangescherpt. In de praktijk zal moeten blijken hoe dat zijn uitwerking op het strafproces heeft. Ik hoop dat rechters in hun strafbepaling met de nieuwe norm rekening houden en dus dat de voorwaardelijke invrijheidsstelling maximaal 2 jaar kan zijn.

Weten wat ik voor jou kan betekenen omtrent strafrecht?